Sposoby na trudne dziecko
Na podstawie pozycji G.Kapalaka „Niegrzeczne dzieci” 2012
Dlaczego dzieci zachowują się źle?
Impulsywność – impulsywne dzieci mają problemy z oceną własnych działań i ich zachowanie cechuje się ograniczoną samokontrolą. Impulsywność ogranicza umiejętność uczenia się na podstawie wcześniejszych doświadczeń. Impulsywne dzieci muszą najpierw wielokrotnie doświadczyć tych samych konsekwencji każdego ze swych zachowań, zanim zaczną się zastanawiać nad reakcjami i nauczą się wyciągać wnioski na przyszłość.
Jak się przygotować?
Psychiczne przygotowanie się do trudnego zadania jest absolutnie niezbędne. Jeśli mamy się zmierzyć z problemem, musimy być w odpowiednim nastroju. Żeby uniknąć zaskoczenia, możemy zastanowić się nad wszystkimi prawdopodobnymi następstwami. Przemyślenie nadchodzącego zdarzenia umożliwi nam kontrolowanie sytuacji. Utrata kontroli może powodować przypływ negatywnych emocji.
- musimy zdać sobie sprawę, co chcemy osiągnąć
- zrozumieć charakter reakcji dziecka
- przygotować się na każda ewentualność, żeby nie dać się zaskoczyć przez jego słowa czy zachowanie
W jaki sposób jako rodzice wpływamy na rozwój charakteru naszych dzieci w miarę ich dorastania?
Silna wola (upartość) – może stać się zaletą. Ale żeby nieustępliwość okazała się atutem, a nie ciężarem, twoje dziecko musi nauczyć się oceniać sytuację i umieć określić, kiedy walka o swoje jest niezbędna i korzystna. Jak o to zadbać? Wiele zależy od naszych oczekiwań.
Niepokojące tendencje:
- dorośli oczekują, że dzieci będą im ślepo posłuszne
- nieposłuszeństwo odbierają jako umyślne działanie podważające rodzicielski autorytet
Dziecko, które jest ślepo posłuszne, nie wyrośnie na samodzielnego, nieustępliwego człowieka. Żadne dziecko nie stanie się znienacka zdecydowanym i wytrwałym człowiekiem, ponieważ jest to proces, który zachodzi stopniowo.
Jak to osiągnąć?
Nie wymagaj od dziecka ślepego posłuszeństwa i braku jakiegokolwiek sprzeciwu. Zamiast tego spodziewaj się sprzeciwu wobec twoich próśb, nakazów oraz zakazów i nie odbieraj go jako atak na twój autorytet.
Nie karz swojej pociechy za początkową niechęć czy odmowę. Sprzeciw dziecka nie oznacza, że jesteś kiepskim rodzicem. Twoja rola polega na uczeniu ( i wyciąganiu) prawidłowych konsekwencji. Jeśli zawczasu jasno określisz kryteria, zwłaszcza dotyczące konsekwencji, które poniesie dziecko w przypadku właściwego i niewłaściwego zachowania, ostatecznie nauczysz je dokonywać prawidłowych wyborów.
Nie odbieraj nieposłuszeństwa jako chęci zrobienia ci na złość. Musisz zrozumieć, że nieposłuszne dzieci są przeważnie impulsywne i wybierają takie rozwiązania, które poskutkowały w przeszłości. Jeśli dziecko przez długi czas osiągało swe cele w wyniku tego samego zachowania nie zrezygnuje z niego po jednej nieudanej próbie czy dwóch. Wielu rodziców myśli, że dziecko umyślnie próbowało ich rozzłościć, żeby osiągnąć cel. Nie jest to prawda. Nauczyło się po prostu, jak zdobyć to czego pragnie. Dlatego przede wszystkim zachowaj spokój. Mając jasny umysł, dostrzeżesz więcej możliwości.
Pamiętaj:
- konflikty rodzinne wpływają na problemy dziecka z panowaniem nad emocjami
- ustalcie z partnerem, rodzicami (babciami, dziadkami, opiekunkami) wspólną strategię
- im bardziej niezmienne i przewidywalne jest życie dziecka, tym mniej negatywnych reakcji
W jaki sposób dorośli mogą zachować spokój i panować nad frustracją i złością?
Prawie każdy z nas odczuwa frustrację In wpada w gniew, kiedy dziecko zachowuje się źle i podważa nas autorytet. O ile frustracja jest normalną reakcją, niepohamowany gniew uniemożliwia racjonalne myślenie.
Zanim podejdziesz do dziecka, weź kilka głębokich oddechów. Napełnij całe płuca przez mniej więcej 4 sekundy, wstrzymaj powietrze na sekundę i następnie powoli je wypuść. Oddychając powiedz sobie: „Zachowam spokój, nie pozwolę by moje dziecko wytrąciło mnie z równowagi. Wszystko będzie dobrze. Jedno z nas musi zachować się jak dorosły, i będę to ja”. W ten sposób zapobiegniesz przyspieszonej pracy układu oddechowego i krążenia, dzięki czemu będzie ci łatwiej zachować spokój. Pomocne będzie też zapamiętanie, że twoja rola nie polega na wymuszeniu posłuszeństwa za wszelką cenę. Powinieneś raczej pokazać dziecku, jakie są skutki jego wyborów. Twoje najważniejsze zadanie polega na nagradzaniu i karaniu, a nie na wymuszaniu posłuszeństwa.
Skłonność dziecka do stawiania oporu czy buntowania się ma niewiele wspólnego z postępowaniem rodzica. Znacznie większy wpływ ma tutaj usposobienie dziecka, które jest zazwyczaj wrodzone i determinuje typ osobowości podstawowej. Jako rodzic możesz pomóc dziecku rozwijać umiejętność oceny sytuacji, by w przyszłości mogło zapanować nad swoimi skłonnościami.
Nie oczekuj, że wypełni twoje polecenia z entuzjazmem. Zamiast tego pomóż mu dokonać wyboru pomiędzy pozytywnym a negatywnym zachowaniem, pokazując, jakie skutki niesie ze sobą każda z możliwości. Nieważne jak postąpi dziecko: jeśli wyciągniesz odpowiednie konsekwencje, spełnisz rodzicielskie zadanie. Ponieważ troszczysz się o swoją pociechę, twoje kary nie będą aż tak dotkliwe.
Jeśli mimo wszystko sytuacja wymyka ci się spod kontroli, gdy odczuwasz nagły przypływ emocji powinieneś natychmiast schować się przed dzieckiem. Przejdź do innego pokoju, łazienki. Połóż się lub usiądź. Oddychaj pełną piersią. Będąc opanowanym, dokonasz przemyślanych decyzji i w rezultacie twoje postępowanie przyniesie lepsze skutki.
Jeśli doszło do konfrontacji spróbuj przeanalizować kolejność wydarzeń. Zawsze możesz potraktować jako lekcję i starać się unikać podobnych zachowań w przyszłości. Ludzie (zarówno dorośli jak i dzieci) uczą się na błędach.
Jeśli będziesz konsekwentny, zaplanujesz codzienne zajęcia dziecka, sprawisz, że otoczenie stanie się dla niego bardziej przewidywalne, a także będziesz je niezwłocznie karać lub nagradzać za negatywne lub pozytywne zachowanie, z czasem poradzisz sobie z problemem i pomożesz dziecku wyrosnąć na przystosowanego i szczęśliwszego człowieka.
1 krok – wydawaj skuteczne polecenia.
Wydawanie skutecznych poleceń składa się z trzech etapów:
- przyciągnięcia uwagi dziecka
(nawiąż kontakt wzrokowy z dzieckiem, podejdź bliżej i wypowiedz jego imię, powiedz mu „Spójrz na mnie”)
- wydania polecenia
(patrz dziecku w oczy, bądź stanowczy – zamiast prosić, powiedz dziecku co ma zrobić, mów powoli i wyraźnie, nie negocjuj, nie dyskutuj, polecenie powinno dotyczyć wykonania przez dziecko tylko jednej czynności, poproś, aby dziecko powtórzyło polecenie, jeśli dziecko się pomyliło, popraw je; na koniec powiedz „Zgadza się, proszę zrób to teraz”)
- badawczego spojrzenia
( wpatruj się w dziecko przez kolejne 15 sekund lub więcej, nie ruszaj się, mierz upływ czasu w myślach od 101 do około 115 lub 120, nie reaguj na jego słowa)
Jeśli metoda poskutkowała i maluch wypełnił polecenie, musisz zareagować w pozytywny sposób. Pokaż, że jesteś zadowolony i pełen podziwu. Pochwal mówiąc „dziękuję”, „dobra robota”, „super”, „ekstra”. Uśmiechnij się, uściśnij. Unikaj dwuznacznych pochwał (super, ale następnym razem zrób to szybciej)
Gdy powyższa metoda nie przynosi natychmiastowo oczekiwanych rezultatów, nie poddawaj się .
Krok 2 – dawaj skuteczne ostrzeżenia
Jeśli wdrożenie tego kroku nie przyniosło rezultatu, dziecko ignoruje twoje polecenie przejdź do kolejnego kroku.
- powtórzenie polecenia
(zachowaj spokój, przyciągnij uwagę dziecka, wydaj polecenie – możesz nieznacznie podnieś ton głosu i przypomnij „Powiedziałem, że…”, powtórz polecenie tylko jeden raz, odczekaj 15 sekund i pomyśl o realistycznych konsekwencjach, które możesz wyciągnąć, pamiętaj, że kara ma być dla dziecka lekcją)
- ostrzeżenie
( zachowaj spokój, nie krzycz, pamiętaj o trzech etapach wydawania polecenia, ale tym razem poinformuj dziecko o konsekwencjach, obserwuj dziecko przez 15 sekund)
- konsekwencje
( zachowaj spokój, wymierz karę lub daj nagrodę)
Jeśli maluch wypełnił polecenie, koniecznie go pochwal.
Przykładowe konsekwencje : schowanie zabawek na jeden lub kilka dni, zakaz oglądania telewizji przez resztę dnia, zakaz grania w gry komputerowe przez resztę dnia, wysłanie dziecka do łóżka o pół godziny wcześniej, odebranie ulubionego deseru.
Możesz również skorzystać z metody wyciszenia. Powinieneś ostrzec malucha, że jeżeli nie zrobi tego, o co go prosisz, będzie się musiał wyciszyć. Zaprowadź dziecko na krzesło, kanapę, do kąta i każ odczekać około 2 minuty. Po tym czasie wypuść go i przypomnij mu, o co go wcześniej prosiłeś. Jeśli odmówi po raz kolejny, powtórz procedurę.
Metoda 1-2-3 : gdy dziecko źle się zachowuje, podejdź do niego, spójrz mu prosto w oczy i stanowczym tonem oznajmij „ masz przestać do czasu aż policzę do trzech..” i wyprosuj jeden palec. Odczekaj 5 sekund, wpatrując się w malucha, jeśli nie przestaje, powiedz: „teraz mówię dwa” i wyprostuj dwa palce. Odczekaj kolejne 5 sekund, nie spuszczając malucha z oczu. Jeśli tym razem również nie posłucha zakomunikuj „Doliczyłem do trzech czas na wyciszenie”
Nie zrażaj się, gdy kara nie przynosi poprawy zachowania, Pamiętaj, że konsekwencje należy wyciągać wiele razy, zanim dziecko zrozumie, że ostrzeżenie jest zapowiedzią nielubianej kary.
Jeśli po wyciągnięciu odpowiednich konsekwencji dziecko nagle się rozmysli i będzie chciało wykonać zadanie, nie pozwól mu. Powiedz „Jest już za późno. Nastepnym razem od razu zrób to, o co cię proszę”. Nie przerywaj kary i nie zmieniaj zdania.
Krok 3 – opanuj napad złości (dziecka)
Jeśli dziecko bez przerwy wrzeszczy i głośno płacze, pomimo twoich próśb by przestało, jeśli rzuca przedmiotami w rodzica, jeśli niszczy różne rzeczy wykorzystaj metodę wyciszania. Metoda wymaga czasu i wysiłku.
- każ dziecku przestać
( postaraj się nie krzyczeć, ale mów wystarczająco głośno, by cie usłyszało i zwróciło na ciebie uwagę, jeśli to możliwe utrzymaj kontakt wzrokowy, odczekaj około 15 sekund)
- ostrzeżenie
(powiedz dziecku, że jeśli się nie uspokoi, odeślesz je w miejsce wyciszenia, bądź stanowczy i postaraj się nawiązać kontakt wzrokowy, odczekaj około 15 sekund)
- zabierz dziecko w miejsce wyciszenia
(sprawdź czy dziecko pójdzie samo; jeśli to konieczne, zanieś malucha w wyznaczone miejsce; powiedz: „Zostaniesz tutaj do czasu, aż powiem, że możesz sobie pójść. Uspokój się.”; przytrzymaj dziecko jeśli to konieczne; jeśli ucieka zaprowadź je z powrotem i powtórz to, co powiedziałeś, powtarzaj ten krok tyle razy, ile wymaga sytuacja; gdy maluch jest spokojny, zacznij odliczać czas, ale nie mów mu, jak długa jest jego kara. Minimalna kara: dwie minuty lub tyle minut ile dziecko ma lat.
- koniec kary
(podejdź do dziecka i zapytaj „Czy wiesz, dlaczego cię tu zaprowadziłem?”, nie pouczaj, nie krzycz; jeśli dziecko jest małe powiedz dlaczego spotkała je kara; dodaj „Za każdym razem, gdy to zrobisz, będziesz musiał się wyciszyć; postaraj się by dziecko wróciło do swego poprzedniego zajęcia – ważne)
Przytrzymanie
Umieść dziecko w miejscu wyciszenia.
Powiedz „Zostaniesz tutaj do czasu, aż powiem, że możesz sobie pójść. Uspokój się”.
Jeśli użyje przemocy, posadź je na zwyczajnym krześle, stań za oparciem i przytrzymaj za nadgarstki
Gdy przytrzymujesz rozzłoszczone dziecko, upewnij się, ż stoisz poza jego zasięgiem, aby nie mogło cię uderzyć, kopnąć czy ugryźć.
Powtarzaj: „Jeśli się uspokoisz przestanę cię trzymać, ale nie wstawaj z krzesła”
Gdy dziecko się uspokoi, wypuść jego ręce i każ pozostać na miejscu. Bądź czujny, gdyż maluch może znów wpaść w szał. Jeśli tak się stanie, ponownie przytrzymaj go za nadgarstki.
Nie zniechęcaj się :-)
