Rozwój psychoseksualny pięciolatka i sześciolatka

  • Drukuj zawartość bieżącej strony
  • Zapisz tekst bieżącej strony do PDF
25 września 2017

Pięcio- i sześciolatki uczą się roli płciowej. Wiedzą już, że nawet jeśli chłopiec przymierzy sukienkę, pozostaje chłopcem. Mają też coraz wyraźniejsze wyobrażenie na temat tego, co to znaczy być dziewczynką lub chłopcem. Uczą się zachowań związanych z płcią, obserwując rodziców, dziadków, znajomych. W zabawach odtwarzają sytuacje podpatrzone w swoim oraz innych domach, a z telewizji, internetu i sklepów z zabawkami dowiadują się, co powinny lubić jako dziewczynka lub chłopiec.

Zabawa w lekarza

Zabawa to naturalna aktywność dziecka w tym wieku. Sporo wie ono na temat swojego ciała, różnic między chłopcami a dziewczynkami i wykorzystuje tę wiedzę w organizowanych przez siebie aktywnościach. Dzieci często bawią się w dom, lekarza, zwierzątka. Po kryjomu (gdyż wiedzą już, że przez dorosłych byłoby to niemile widziane) pokazują sobie w przedszkolnej szatni lub łazience intymne części ciała. W ten sposób zaspokajają swoją ogromną ciekawość biorącą się z gwałtownie rozwijających się możliwości poznawczych.

Pobudzanie, gdy nudno, straszno i smutno

Dzieci interesują się wszystkim. Także tym, jak jest zbudowane i jak działa ich ciało. Już zdążyły odkryć, że gdy się napinają albo pocierają intymne części ciała odczuwają przyjemność, odprężają się lub właśnie pobudzają. Masturbacja dziecięca często ma źródło w ciekawości, w potrzebie poznawania. U wielu dzieci zaczyna jednak pełnić także dodatkowe role: usypiacza, sposobu na wypełnienie czasu, poradzenie sobie z napięciem, pocieszenie. Jeśli jest to jeden z wielu sposobów radzenia sobie z trudnymi sytuacjami, nie warto się tym przejmować, jeśli jedyny – trzeba pomóc dziecku nauczyć się redukować napięcie także w inny sposób. Ważne, aby masturbacja zeszła „do podziemia”. Gdy dziecko w naszej obecności pociera lub napina intymne miejsca, można spokojnie powiedzieć: „Widzę, że tak robisz, to pewnie przyjemne, ale dotykanie się jest intymne, tak jak kąpiel, chodzenie na golasa czy korzystanie z toalety, i nie robimy tego przy innych”. Od naszego spokoju i otwartości zależy, czy dziecko przyjmie tę informację jako zwyczajną czy zawstydzającą.

Skąd się biorą dzieci?

Starszak coraz częściej dopytuje się o to, skąd biorą się dzieci, skąd on sam się wziął, jak to się stało, że na świat przyszło rodzeństwo. Warto z szacunkiem i na poważnie traktować pytania przedszkolaka. Wtedy w przyszłości będzie chciało z nami porozmawiać nawet na najtrudniejsze tematy i zwierzy się ze swoich rozterek. O czym mówić pięciolatkowi? To zależy, o co maluch pyta. Gdy dziecko docieka: „Jak to się stało, że się urodziłem?”, może pytać o moment zapłodnienia, czyli „przytulanie na golasa”, wędrówkę plemników, przebieg ciąży i poród. Ale może też chce się upewnić, czy cieszyliśmy się z jego narodzin, czy było chciane, wyczekane, czy jest dla nas ważne.

Edyp w rozkwicie

Okres między 4 a 6 rokiem życia nazywa się w psychologii fazą edypalną. Dzieci w tym wieku rywalizują z rodzicem tej samej płci, a zbliżają się do rodzica płci przeciwnej. Dzieje się to na poziomie fantazji i działania. Niejeden tatuś usłyszał od swej pięcioletniej córeczki, że tylko za niego wyjdzie ona za mąż. Nieraz czuł się rozbawiony i trochę zakłopotany, gdy córeczka wpychała się mu na kolana i chciała go całować tak, jak mama, prosto w usta. Niejedna mamusia uśmiechała się, słysząc zapewnienie synka, że będzie z nią mieszkał do końca życia. Wielu rodziców zauważa, że gdy tylko się do siebie przytulą, dziecko od razu wślizguje się między nich. Te wszystkie zachowania mają charakter nieświadomy, tzn. że dziecko nie obmyśla sobie specjalnych strategii na zbliżenie się do jednego z rodziców i odsunięcie drugiego. Ono działa instynktownie.

Świat dzieci i świat dorosłych

W sytuacjach, gdy dzieci „uwodzą” swoich rodziców, dorośli często nie wiedzą, jak mają się zachować. Czy obrócić wszystko w żart? A może potrzebna jest porządna reprymenda, by „raz na zawsze” sobie zapamiętało, gdzie jego miejsce? Od reakcji dorosłego, zarówno tej samej płci, jak i przeciwnej, wiele zależy.

Gdy więc dziewczynka „uwodzi” tatę, paradując przed nim w pięknej sukience, jego zadaniem jest zachwycić się córką i jej kobiecością, a jednocześnie dać znać, że miejsce ojca jest obok mamy / partnerki, którą kocha i z którą dzieli świat dla dziecka niedostępny. Gdy mama słyszy od synka kolejny raz pytanie, czy kocha go i zostanie jego żoną, musi odpowiedzieć zgodnie z prawdą „Kocham cię syneczku, ale ja już mam męża i nie wyjdę za mąż za ciebie”.

Ważne, aby dziecko w swych zachowaniach i deklaracjach nie było zawstydzane i jednocześnie, by stawiać mu granice. Rodzic tej samej płci, z którym rywalizuje maluch, szczególnie musi zadbać o to, by w emocjonujących sytuacjach (np. gdy jest wypychany ze swego miejsca u boku partnerki czy partnera), okazywał dziecku szacunek. Pięciolatek uczy się, że bycie kobietą / mężczyzną niesie ze sobą dużo radości i zadowolenia. Nie jest to jednak czas na stawanie się partnerem i powiernikiem jednego z rodziców. Wiek pięciu i sześciu lat to czas na zabawę i próbowanie sił w różnych rolach, także męża i żony.

Jak uczyć dziecko chronienia swoich granic

Starszaki są bardzo otwarte i ufne wobec dorosłych. Ważne, aby wiedziały, że dorośli mogą pomóc im w trudnych sytuacjach, że od bliskich można otrzymać wsparcie. Równie ważne jest, aby nauczyć dziecko chronienia własnych granic. Gdy pięcio-, sześciolatek zna pojęcie „intymne”, będzie rozumiał, że nago może biegać w domu, ale już w przedszkolu nie jest to dobry pomysł (bo np. naraża się na wyśmianie). Będzie wiedział, że to, co bezpieczne w gronie bliskich, może skończyć się nieprzyjemnie, gdy nie znamy drugiej osoby. Co innego siadać na kolanach mamy, taty, babci czy cioci, a co innego, gdy przytrzymuje nas osoba, której nie znamy. Ważne też, aby rozmawiać z przedszkolakiem o tym, że nikt dorosły nie może kazać dziecku chodzić nago, dotykać jego intymnych miejsc, robić mu zdjęć, zapraszać do domu bez wiedzy rodziców. I że jeśli kiedykolwiek dorosły zrobi coś, co dla dziecka będzie nieprzyjemne, i powie: „Nie mów nikomu”, to właśnie wtedy szczególnie powinien powiedzieć o tym mamie albo tacie. Ucząc dziecko chronienia własnych granic, dorosły musi pamiętać, aby samemu te granice respektować.

 

  • Rozwój psychoseksualny pięciolatka jest związany z intensywnym rozwojem poznawczym.!
  • Ważne, aby dorosły na serio traktował pytania dziecka i rozmawiał z nim spokojnie i otwarcie o intymnych sprawach.

 

Reakcja rodziców na pojawiające się zachowania dziecka związane z wejściem w fazę edypalną

ma znaczącą rolę w rozumieniu i przeżywaniu kobiecości męskości w dalszym życiu.

 

 

 

AUTORKI: Aleksandra Ksokowska-Robak, Katarzyna Zeh © Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2016